Stoomkraan "39" - SHM
In deze reportage gaan wij ons richten op de in 1946 in bedrijf gestelde stoomkraan van de Stoomtram Hoorn Medemblik. Deze kraan kreeg als bijnaam "De Schelde". Deze foto's zijn in 2007 gemaakt.
Het is een 7,5 tons kraan (oorspronkelijk 6) die op een 2-assig spooronderstel gemonteerd is.
Hier in detail. In de kokers konden optioneel stempels bevestigd worden.
Een blik in de kraan. De machinist bediende de kraan met 4 hendels (hijsen, toppen, zwenken en de regulateur (soort gaspedaal). Ook was er een 5e hendel om te rijden, maar deze werd verwijderd. Nu kan de kraan alleen met hulp van een locomotief gerangeert worden.
Deze kranen (er zijn er twee gemaakt) werden na de tweede wereldoorlog zelf gebouwd door de Scheldewerf in Vlissingen (NL). In die tijd was er al een mogelijkheid om een verbrandingsmotor te gebruiken, deze waren na de tweede wereldoorlog echter schaars, vandaar de stoom aandrijving. Tot 1954 werden de kranen op kolen gestookt, daarna kwam de gasoliebrander, wat de opstooktijd aanzienlijk verkorte.
Op de linker meter is de druk in de ketel te zien, uitgedrukt in Atmosfeer (kg/cm2).
De zuigers drijven een centrale as aan. Middels diverse (tandwiel) overbrengingen worden alle functies van de kraan mechanisch bediend. Hier een beeld van het topwerk dat door twee tandwielen en een wormwiel wordt bewogen.
Hier de trommel met de topdraden, erboven ligt gereedschap opgeslagen.
Dit is de as van het hijswerk, het kleine tandwiel (dat altijd draait) wordt over de as heen geschoven en grijpt dan in het grotere tandwiel.
Hier een goed overzicht van het hijswerk.
Dit is het zwenkwerk.
Een van de twee zuigers, waar met stoomenergie een as tot draaien wordt gebracht.
Nogmaals een beeld op de aandrijving van het topwerk, de oranje klauwkoppeling (die altijd draait) wordt in het tandwiel geschoven, zodat deze zal meedraaien.
Een beeld van de voorkant laat zien hoe de lieren naar buiten komen. De bovenste (top)draden "duwen" het dak zelf open als de mast wordt opgetopt.
Het hijstabel van de kraan.
Hier stond de kraan beter voor de foto. Zoals al eerder gezet zijn er hiervan twee gebouwd door de Scheldewerf in Vlissingen (NL). De kranen reden hier rond op een netwerk van spoorlijnen en deden allerlei hijswerk. Later zijn de kranen gaan rijden in het platenpark, de giek van de "39" werd hiervoor 2 meter verlengd.
Echter door de komst van de mobiele(re) kranen werden deze kranen overbodig. De toenmalige bedrijfsarts op de Scheldewerf kwam met het idee deze kranen te schenken aan musea. Stoomtrein Goes-Borsele kreeg "38" en SHM de "39". Helaas ligt de "38" momenteel uit elkaar, in welke staat weet ik niet. Als eerbetoon aan de Scheldewerf gaf SHM de "39" als bijnaam "De Schelde". In 2015 werd deze kraan "39" aan de Stoomtrein Goes-Borsele geschonken omdat de kraan niet meer in de collectie van SHM paste.
Actiefoto's mogen natuurlijk niet ontbreken. De kraan is opgestookt om kisten te hijsen in het wielenpark.
Voor verkoeling in de kraan is de deur aan de linkerkant open gezet, de zuigers zijn nu goed zichtbaar.
Met veel geweld hijst de kraan de kisten op.
Hier werd een tweede kist gehesen.
Als afsluiting een foto van de "39" op sleeptouw door Loc. 26 ir. P.H. Bosboom van de SHM. Deze unieke kraan is nog steeds enkele keren per jaar actief!